Er zijn twee manieren om de dvd The Short Films of David Lynch te bekijken. De eerste manier is eenvoudig: in het menu kies je voor de optie “play all”. De zes korte films die je vervolgens te zien krijgt, worden door David Lynch ingeleid met enige achtergrondinformatie. Door de films op deze chronologische wijze te bekijken, lijkt de compilatiedvd eerder op een documentaire, rijk geïllustreerd met het werk van de maker. Maar hoe informatief Lynch’ introducties ook zijn, waar het de omineuze symboliek van zijn werk aangaat, houdt de filmregisseur zijn lippen stijf op elkaar.
The Short Films of David Lynch was lange tijd alleen via Lynch’ website verkrijgbaar. Later werd de dvd ook via de reguliere wegen beschikbaar en nu is er dan een Nederlandse versie verkrijgbaar, uitgebracht door distributeur Living Colour. De zes korte films die de dvd telt, zijn een combinatie van werk dat Lynch op de kunstacademie maakte en projecten die hij in opdracht deed.
De dvd opent met een werk waarin verschillende kunstdisciplines samenkomen: de installatie Six Men Getting Sick (1966) waarin een animatiefilm op een beeldhouwwerk wordt geprojecteerd. In de volgende korte film The Alphabet, dat Lynch twee jaar later maakte, wordt animatie voor het eerst met live action gecombineerd. In deze film wordt het bekende ABC-versje ingezet om een unheimisch gevoel op te roepen. Het is een vaker en subtieler gebruikt gegeven dat desondanks uitstekend werkt. En dan volgt The Grandmother, een halfuur durende film waarmee David Lynch in 1970 afstudeerde. Het is een wreed sprookje over een jonge zoon van onmenselijke ouders die op zolder een zaad plant waar een oma uit zal groeien. Hoewel Lynch voor sommige scènes nog steeds gebruikmaakt van animatie, zie je dat hij tijdens deze film van een kunstenaar in een filmmaker veranderde. Ook worden elementen opgevoerd – seks, geboorte, ouderschap, dood – die Lynch enkele jaren later zou herhalen in zijn speelfilmdebuut Eraserhead. Het is de voornaamste reden om Lynch’ korte films niet buiten de context van diens speelfilms te bekijken.
De tweede, ideale manier om The Short Films of David Lynch te bekijken is om na de bovengenoemde korte films over te stappen op Eraserhead. Korte films The Amputee en The Cowboy and The Frenchman, beide in opdracht gemaakt, zijn namelijk als de vermakelijke extra’s op een special edition-dvd: het is geen verplichte kost.
Maar heb je Eraserhead gezien, dan is er nog het allerlaatste filmpje van The Short Films: de korte film Lumiere die Lynch in 1996 met een Lumière-camera schoot. In de 52 seconden die het filmpje duurt, worden we langs vier sets geleid. Een man ligt bewusteloos op de grond. Een vrouw stapt verontrust van een schommel. Misvormde mannen lopen om een bak met water waarin een naakte vrouw is vastgebonden. Een stel krijgt bezoek van de politie. Vier puzzelstukken die onmogelijk in elkaar zijn te passen, maar de angstaanjagende muziekscore, de gruwelijke overbelichting door het honderd jaar oude apparaat en Lynch’ zelfverzekerde regisseurshand schuiven de stukken als vanzelf in elkaar.
Groene Amsterdammer, 2008
