30.5.12

HEMEL / WUTHERING HEIGHTS




De ene film speelt zich af in het nu, de andere begin 19e eeuw. De ene film betreft een origineel scenario, de andere de verfilming van een klassieke roman. De ene film is Hemel, het speelfilmdebuut van jong Nederlands regietalent Sacha Polak, de andere is Wuthering Heights van Andrea Arnold, een van de nieuwste sterren van de Britse cinema.

Tot zover de verschillen. Interessanter zijn de overeenkomsten. Beide verhalen hebben liefdesrelaties als onderwerp maar gaan eigenlijk over iets heel anders. Arnolds versie van Emily Brontë's veelvuldig verfilmde Wuthering Heights is rauw en radicaal. Het verhaal over de vriendschap tussen een verschoppeling en een eigengereid meisje is van alle romantiek ontdaan en onthult een kern van frustratie, woede, verlangen, rancune, haat. Van zigeuner Heathcliff maakte Arnold een zwarte jongen. Over zijn voorgeschiedenis wordt niets verteld maar we lezen erover in de littekens op zijn rug, daar achtergelaten door zweepslagen. Zijn huidskleur legt een link met slavernij - en met hedendaags racisme. Ook in het blanke gezin waarin hij wordt opgenomen, wordt Heathcliff als een beest behandeld. Alleen Cathy, de opstandige dochter uit het gezin, toont hem wat liefde inhoudt, tot ook zij hem afwijst en met een ander trouwt.

Cathy en Hemel, hoofdpersoon van de gelijknamige film, lijken wel wat op elkaar. Ook Hemel is eigengereid, opstandig. Ook Hemel kiest niet voor de liefde. Ze houdt ervan mannen te verleiden, ze te manipuleren. Maar na de seks stuurt ze ze resoluut naar huis, ze krijgen zelfs geen kus ten afscheid. Als oorzaak van Hemels bindingsangst wordt haar verstikkend nauwe band met haar vader opgevoerd, een aartscharmeur die Hemel in zijn eentje opvoedde. Hij is Hemels eerste en enige liefde en als hij voor het eerst echt verliefd wordt, heeft dat dan ook wezenlijke gevolgen voor Hemels relaties met mannen. Na een lange geschiedenis van betekenisloze seks en een (soms gevaarlijk) spel met de gevoelens van haar minnaars, realiseert Hemel hoe leeg haar leven is. Een verwoestend besef, dat haar op het spoor van echt geluk zal brengen.

In het geval van Wuthering Heights is het moeilijk om het niet óók over vorm te hebben, zo radicaal anders is deze dan andere kostuumdrama's. In het bijna vierkante beeldformaat (het ouderwetse 4:3-formaat dat Arnold in plaats van het gebruikelijke16:9 hanteert) zit de camera overal dicht bovenop: bovenop haar personages maar ook bovenop wat die personages zien, alsof we door hun ogen kijken. Beeldvullend zien we de manen en vacht van een paard, de wonden van Heathcliff, de haren van Cathy, de zon aan de hemel als Heathcliff achterover rolt. Dat impressionistische zit ook in Hemel, waar de zwierig gehanteerde camera ook al bovenop de personages zit. Op sommige momenten werkt die speelse cameravoering erg goed, op andere momenten gaat het tegenstaan. Hemels eenzaamheid had ook prachtig verbeeld kunnen worden door afstand te nemen. En eigenlijk geldt iets soortgelijks voor Wuthering Heights, waar de constant bewegende camera en het krappe formaat soms zo claustrofobisch werken dat je als kijker onbewust afstand neemt.

Dat neemt niet weg dat beide films uitzonderlijk goed zijn. Interessante films ook, met de belofte van nog betere films in zich.

------------------------------------------------------------

Tip van Basje, juni 2012
Website Filmtheater De Fabriek
  
Hemel en Wuthering Heights zijn in juni in Filmtheater De Fabriek te zien