Op een zaterdagavond cross ik op mijn fietsje naar Kriterion voor de late voorstelling van Black Swan. De film is net twee dagen uit en hartstikke uitverkocht. Ook in de andere Amsterdamse filmtheaters is het een gekkenhuis met een overload aan publiekstrekkers die net in roulatie zijn gegaan. Bij Rialto, waar ik net het minder populaire maar prachtige La Quattro Volte heb gezien, staat er een rij tot buiten de deuren.
Met Black Swan-regisseur Darren Aronofsky heb ik nooit veel gehad. Zijn debuut Pi, een vreemd werkje over een paranoïde wiskundige, kon ik nog wel waarderen, al deed het me wel wat geforceerd cult aan. Aronofsky’s tweede, de visuele kermisattractie annex drugsdrama Requiem for a Dream, mag bij velen dan wel hoog in het favorietenlijstje staan, persoonlijk ergerde ik me er wild aan. Aronofsky volgde nog met The Fountain – een flop bij zowel pers als publiek – en The Wrestler, die dan wel weer op mooie recensies en grote prijzen mocht rekenen. Zowel Aronofsky als hoofdrolspeler Mickey Rourke maakten een glansrijke comeback met die film. Ik was intussen al afgehaakt. Maar toen werd Black Swan aangekondigd. Een psychologische horror tegen de achtergrond van het klassieke ballet, het is een uitgangspunt waarmee je verschrikkelijk uit de bocht kan vliegen of juist nieuwe hoogten bereikt. Of te wel: een draak of een meesterwerk. Ik was direct geïntrigeerd.
De zaal begint vol te stromen. De leeftijd ligt hoog, vind ik, voor een filmtheater als Kriterion. Een dag eerder heb ik nog een vriend gesproken die Black Swan helemaal niks vindt. Meesterwerk of draak: wat zal het worden? Iets er tussenin is niet mogelijk, weet ik. Ik zal deze film haten of liefhebben, een tussenweg is er niet. De lichten gaan uit. Black Swan opent met een prachtige droomscène waarin hoofdrolspeelster Natalie Portman, helemaal op haar plek als frêle balletdanseres, belaagd wordt door een monsterlijke bruut. De toon is gezet maar ik weet nog niet wat het gaat worden: haat of liefde. Verrast Aronofsky me of komt het nooit meer goed tussen ons?
Het duurt ruim een halfuur wikken en wegen voordat ik het weet: dit is een meesterwerk. Een dik aangezet horrorsprookje dat even spannend als grappig is. Een operateske achtbaanrit. Een film met een knipoog waarin toch ook plek is voor geloofwaardige emoties. Op de terugweg heb ik wind tegen maar ik fiets iedereen voorbij: een goeie film geeft je energie. Thuis kruip ik achter mijn computer om na te lezen wat de Nederlandse critici van Black Swan vinden. Het NRC Handelsblad heeft een groot stuk geplaatst waarin filmrecensenten Peter de Bruijn en Coen van Zwol de discussie met elkaar aangaan. De één geeft twee sterren: draak. De ander vijf: meesterwerk. Een middenweg is er niet.
Tip van Basje, maart 2011
Website Filmtheater De Fabriek
Tip van Basje, maart 2011
Website Filmtheater De Fabriek
