Mevrouw Valentin zit aan het ontbijt. Met haar echtgenoot, die man aan de overkant van de tafel, praat ze niet meer. Hij speelt met zijn hond, zij leest de krant. Ze hebben elkaar niets te zeggen - en dat is niet alleen omdat dit een stomme film is.
George Valentin, de titelfiguur uit Michel Hazanavicius' The Artist, is voor een ander bestemd, dat weet de toeschouwer allang. Nog voordat mevrouw Valentin in beeld komt, hebben we namelijk al kennisgemaakt met starlet Peppy Miller, die even opgeruimd is als haar naam doet vermoeden.
Maar er mag dan een vonk zijn overgesprongen tussen George en Peppy, vooralsnog zit hij aan het ontbijt met zijn vrouw, dag na dag zonder een woord te zeggen. Ze heeft zelfs haar krant opengeslagen om zijn kop maar niet te hoeven zien. Het blijkt zinloos want haar man, superster van de stomme film, staat namelijk ook in de krant.
Op het witte doek kent de liefde slechts twee varianten. De eerste variatie is die van de ware liefde. Dat klinkt eenvoudiger dan het is, die ware liefde, want de geliefden in kwestie moeten allerlei obstakels overwinnen voordat ze samen kunnen zijn: klassenverschillen, geldzorgen, een zekere boze stiefmoeder. Laten we dit de Romeo-en-Julia-variant noemen. De tweede variant is die van de verwoestende liefde. Nu zijn het geen elementen van buitenaf die het onze geliefden moeilijk maken - het zijn de geliefden zelf. Na een jarenlang samenzijn rest hun niets meer dan frustratie, bitterheid en ongebreidelde haat. Voor deze variant staan George en Martha symbool, de groteske echtelieden uit Who's Afraid of Virginia Woolf?
Toch zijn er ook uitzonderingen. In Mr. and Mrs. Smith, een van Hitchcocks zeldzame komedies, hanteert het echtpaar uit de titel een eenvoudige regel om hun huwelijke gezond te houden. Hebben ze ruzie, dan mag geen van hen de kamer verlaten totdat hun onenigheid uitgepraat is. Dat uitpraten kan uren, soms dagen duren. Maar werken doet het. In de films van Woody Allen gebeurt het tegenovergestelde. De hoofdpersoon (vaak een man, soms een vrouw) heeft de ideale relatie. Toch zou hij het liefst vluchten, bij voorkeur in de armen van een ander. Typisch geval van "bij de buren is het gras groener" natuurlijk, en aan het einde van de film komt de protagonist dan ook altijd weer met hangende pootjes thuis. Zo ook Sydney Pollack in Allens Husbands and Wives, die na een avontuur met een jongere vrouw terugkeert bij zijn stijve echtgenote. Niet dat ze gelukkig zijn. En seks hebben ze ook niet meer. Maar uiteindelijk verkiezen ze stabiliteit boven hoge pieken en diepe dalen. 'Hey,' zegt hij, 'whatever works.'
Ochtend in huize Valentin. De camera kijkt met mevrouw Valentin mee terwijl ze de krant leest. Met een sullige blik staart haar charmeur van een echtgenoot ons vanaf de pagina aan. We weten precies hoe de vrouw des huizes over haar man denkt als we zien dat ze een snor op zijn foto getekend heeft. Regisseur Hazanavicius hoeft er geen woorden aan vuil te maken: mevrouw Valentin háát haar man. Later zien we hoe ze ook 's avonds snorren op zijn portretten tekent, in een luie stoel bij het haardvuur. Ze kijkt niet eens op als hij eindelijk thuiskomt. Mooi hoe Hazanavicius haar onvrede met zo'n eenvoudige ingreep weet te verbeelden.
The Artist
Michel Hazanavicius, 2011
